Ngoại hạng Anh (Premier League) là giải đấu bóng đá chuyên nghiệp hàng đầu nước Anh và được công nhận là một trong những giải đấu hấp dẫn nhất thế giới. Premier League đã thay đổi bộ mặt bóng đá Anh, từ một giải đấu nội địa với cơ sở hạ tầng lạc hậu trở thành một thương hiệu toàn cầu, thu hút hàng tỷ người hâm mộ và tạo ra doanh thu khổng lồ. Bài viết này sẽ khám phá lịch sử hình thành Ngoại hạng Anh, những cột mốc quan trọng và lý do giải đấu này trở thành biểu tượng của bóng đá hiện đại.
Tổng quan về Giải Ngoại hạng Anh
Theo thông tin từ N88, Giải bóng đá Ngoại hạng Anh, thường được gọi là Premier League hoặc EPL, là một trong những giải bóng đá hàng đầu thế giới.
- Thành lập : Giải Ngoại hạng Anh (Premier League) được thành lập vào ngày 20 tháng 2 năm 1992 với tên gọi FA Premier League. Đây là kết quả của việc các câu lạc bộ đang thi đấu tại Football League First Division (một giải đấu đã tồn tại từ năm 1888) quyết định tách khỏi Football League. Mục đích chính là tận dụng các hợp đồng bản quyền truyền hình.
- Hệ thống thi đấu : Giải Ngoại hạng Anh bao gồm 20 câu lạc bộ và áp dụng hệ thống thăng hạng và xuống hạng cùng với Giải bóng đá Anh (EFL). Mỗi đội phải thi đấu 38 trận (19 trận sân nhà và 19 trận sân khách).
- Mức độ phổ biến trên truyền hình : Giải Ngoại hạng Anh là giải đấu được xem nhiều nhất trên thế giới, phát sóng trên 212 vùng lãnh thổ, tiếp cận 643 triệu hộ gia đình và khoảng 30 tỷ lượt xem truyền hình.
- Sức hút khán giả : Trung bình, mỗi trận đấu Ngoại hạng Anh thu hút khoảng 36.000 khán giả đến sân vận động, một con số ấn tượng trong thế giới bóng đá.
- Các câu lạc bộ vô địch : Tính đến năm 2021, chỉ có 7 câu lạc bộ giành được chức vô địch Giải Ngoại hạng Anh, bao gồm: Manchester United (13 lần), Manchester City (7 lần), Chelsea (5 lần) và Arsenal (3 lần), Blackburn Rovers và Leicester City và Liverpool (mỗi đội 1 lần).
Giải Ngoại hạng Anh không chỉ là một giải đấu bóng đá mà còn là biểu tượng của văn hóa và sức mạnh bóng đá Anh trên toàn thế giới.
Bối cảnh trước khi thành lập Premier League
Football League – Nền tảng của bóng đá Anh
Trước khi có Premier League, bóng đá Anh được tổ chức dưới hệ thống Football League, ra đời năm 1888. Đây là giải đấu bóng đá chuyên nghiệp đầu tiên trên thế giới, với các câu lạc bộ như Preston North End, Everton và Aston Villa thống trị trong những năm đầu. Football League bao gồm nhiều hạng đấu, trong đó Division One là hạng cao nhất.
Tuy nhiên, đến thập niên 1980, bóng đá Anh đối mặt với nhiều vấn đề nghiêm trọng:
- Cơ sở hạ tầng xuống cấp: Các sân vận động như Old Trafford hay Anfield thường cũ kỹ, không đảm bảo an toàn.
- Bạo lực cổ động viên: Các vụ bạo động của hooligan, đặc biệt là thảm họa Heysel (1985) và Hillsborough (1989), làm tổn hại danh tiếng bóng đá Anh.
- Khủng hoảng tài chính: Các câu lạc bộ thiếu nguồn thu từ bản quyền truyền hình, vé xem và tài trợ, khiến họ khó cạnh tranh với các giải đấu châu Âu như Serie A hay La Liga.
- Cấm thi đấu tại châu Âu: Sau thảm họa Heysel, các câu lạc bộ Anh bị UEFA cấm tham gia các cúp châu Âu từ 1985 đến 1990, khiến bóng đá Anh mất sức hút.
Nhu cầu đổi mới
Đến cuối thập niên 1980, các câu lạc bộ lớn như Manchester United, Liverpool, Arsenal, Tottenham và Everton nhận ra cần một cuộc cách mạng để cải thiện tài chính và hình ảnh. Báo cáo Taylor (1990) sau thảm họa Hillsborough yêu cầu nâng cấp sân vận động, loại bỏ khu vực đứng và cải thiện an toàn, thúc đẩy sự thay đổi trong cách tổ chức bóng đá Anh.
Sự ra đời của Premier League (1992)
Quá trình thành lập
Những người quan tâm N 88 chia sẻ: Ý tưởng về Premier League xuất phát từ mong muốn của các câu lạc bộ hàng đầu trong việc tách khỏi Football League để kiểm soát nguồn thu từ bản quyền truyền hình. Năm 1991, “Big Five” (Manchester United, Liverpool, Arsenal, Tottenham và Everton) ký thỏa thuận thành lập một giải đấu mới. Ngày 20 tháng 2 năm 1992, 22 câu lạc bộ trong Division One chính thức rời Football League để thành lập FA Premier League, dưới sự quản lý của Liên đoàn Bóng đá Anh (FA).
Mùa giải đầu tiên (1992–93)
Premier League mùa giải đầu tiên khởi tranh ngày 15 tháng 8 năm 1992 với 22 đội bóng. Manchester United, dưới sự dẫn dắt của HLV Sir Alex Ferguson, vô địch mùa giải này, chấm dứt 26 năm không danh hiệu. Các đội khác như Aston Villa, Norwich City và Blackburn Rovers cũng thi đấu ấn tượng. Mùa giải đầu tiên đánh dấu bước ngoặt với hợp đồng bản quyền truyền hình từ Sky Sports, trị giá 191 triệu bảng trong 5 năm, mở ra kỷ nguyên thương mại hóa bóng đá Anh.
Những cột mốc quan trọng trong lịch sử Premier League
Kỷ nguyên Manchester United (1992–2004)
Trong thập niên đầu, Manchester United thống trị với 8 chức vô địch Premier League (1993, 1994, 1996, 1997, 1999, 2000, 2001, 2003) dưới thời Sir Alex Ferguson. Đỉnh cao là mùa giải 1998–99, khi họ giành cú ăn ba lịch sử (Premier League, FA Cup, UEFA Champions League). Các ngôi sao như Eric Cantona, Ryan Giggs, David Beckham và Roy Keane trở thành biểu tượng của giải đấu.
Sự cạnh tranh từ Arsenal và Chelsea (2000–2010)
Arsenal, với “Đội hình bất bại” mùa 2003–04 dưới sự dẫn dắt của Arsène Wenger, là đội duy nhất trong lịch sử Premier League vô địch mà không thua trận nào. Các ngôi sao như Thierry Henry, Patrick Vieira và Dennis Bergkamp tạo nên một đội bóng huyền thoại.
Chelsea, sau khi được tỷ phú Roman Abramovich mua lại năm 2003, nổi lên với các danh hiệu liên tiếp (2005, 2006, 2010) dưới thời HLV José Mourinho. Sự xuất hiện của các ngôi sao như Didier Drogba và Frank Lampard làm tăng tính cạnh tranh của giải đấu.
Sự trỗi dậy của Manchester City và Liverpool (2010–2020)
Manchester City, nhờ sự đầu tư từ Abu Dhabi United Group, trở thành thế lực với các chức vô địch vào các năm 2012, 2014, 2018, 2019, 2021, 2022, 2023 và 2024. HLV Pep Guardiola đã định hình lại lối chơi tấn công dựa trên kiểm soát bóng, với các ngôi sao như Kevin De Bruyne và Erling Haaland.
Liverpool, dưới sự dẫn dắt của Jürgen Klopp, giành chức vô địch Premier League mùa 2019–20 sau 30 năm chờ đợi. Bộ ba Mohamed Salah, Sadio Mané và Roberto Firmino là điểm nhấn của đội bóng.
Sự phát triển toàn cầu (2020–2025)
Đến năm 2025, Premier League tiếp tục là giải đấu có doanh thu cao nhất thế giới, với bản quyền truyền hình trị giá hơn 10 tỷ bảng cho giai đoạn 2022–2025. Các câu lạc bộ như Arsenal, Tottenham và Newcastle cũng trỗi dậy, tạo nên cuộc đua vô địch khốc liệt. Theo các bài đăng trên X, mùa giải 2024–25 chứng kiến sự cạnh tranh giữa Manchester City, Arsenal và Liverpool, với Newcastle là “ngựa ô” nhờ đầu tư từ Saudi Arabia.
Tổng quan về các câu lạc bộ tham gia Giải Ngoại hạng Anh
- Arsenal : Có trụ sở tại Holloway, London, Arsenal được thành lập vào năm 1886 và là một trong những câu lạc bộ bóng đá thành công nhất tại Anh, đã 13 lần vô địch Giải Ngoại hạng Anh và giành được nhiều danh hiệu khác.
- Aston Villa : Có trụ sở tại Birmingham, West Midlands, Aston Villa được thành lập năm 1874 và là một trong những câu lạc bộ lâu đời nhất nước Anh. Villa đã giành được 7 chức vô địch Ngoại hạng Anh và 7 Cúp FA.
- Brentford : Câu lạc bộ có trụ sở tại Brentford, London. Brentford là một trong những đội bóng mới gia nhập Giải Ngoại hạng Anh từ mùa giải 2021-2022.
- Brighton & Hove Albion : Câu lạc bộ có trụ sở tại Brighton, East Sussex. Brighton được thành lập vào năm 1901 và đã đạt được nhiều thành tựu ấn tượng trong lịch sử.
- Burnley : Câu lạc bộ có trụ sở tại Burnley, Lancashire. Burnley đã hai lần vô địch Giải Ngoại hạng Anh trong lịch sử.
- Chelsea : Có trụ sở tại Fulham, London, câu lạc bộ này là một trong những đội bóng thành công và có truyền thống nhất, với 5 chức vô địch Ngoại hạng Anh và nhiều danh hiệu quốc tế.
- Crystal Palace : Câu lạc bộ có trụ sở tại Selhurst, London. Crystal Palace thường được biết đến với lịch sử ổn định tại Giải Ngoại hạng Anh.
- Everton : Có trụ sở tại Liverpool, Merseyside, Everton là một trong những câu lạc bộ lâu đời và thành công nhất ở Anh, với 9 chức vô địch Ngoại hạng Anh và 5 chức vô địch Cúp C1/Champions League.
- Leeds United : Có trụ sở tại Leeds, West Yorkshire, Leeds United có lịch sử rất lẫy lừng trong làng bóng đá Anh, với 3 chức vô địch Ngoại hạng Anh và nhiều danh hiệu khác.
Lịch sử hình thành Ngoại hạng Anh là câu chuyện về sự đổi mới, từ một giải đấu gặp khó khăn trong thập niên 1980 đến thương hiệu bóng đá hàng đầu thế giới. Với sự đầu tư từ bản quyền truyền hình, cơ sở hạ tầng hiện đại và sự xuất hiện của các ngôi sao, Premier League đã định hình lại cách thế giới nhìn nhận bóng đá. Từ kỷ nguyên Manchester United, Arsenal bất bại đến sự thống trị của Manchester City, giải đấu này tiếp tục là sân khấu của những khoảnh khắc đáng nhớ. Với tương lai rộng mở, Premier League hứa hẹn sẽ tiếp tục là trái tim của bóng đá toàn cầu.
